મહારાષ્ટ્રની રાજધાની મુંબઈમાં 26 નવેમ્બર, 2008 ના રોજ થયેલા આતંકી હુમલાની આજે 15 મી વર્ષગાંઠ છે. આજે દેશ શહીદ સૈનિકો અને માર્યા ગયેલા લોકોને યાદ કરી રહ્યો છે. મહારાષ્ટ્રના રાજ્યપાલ ભગતસિંહ કોશ્યારી અને રાજ્યના મુખ્યમંત્રી ઉદ્ધવ ઠાકરે મુંબઇ પોલીસ કમિશનરે ગયા હતા, જેથી આતંકી હુમલામાં માર્યા ગયેલા લોકોને શ્રદ્ધાંજલિ આપવામાં આવી હતી. આવી સ્થિતિમાં, ચાલો આપણે વ્યવસ્થિત રીતે જાણીએ કે તે દિવસે મુંબઈમાં શું બન્યું?
26 નવેમ્બર 2008 ની સાંજ સુધીમાં, મુંબઈ રાબેતા મુજબ ચાલતું હતું. શહેરમાં પરિસ્થિતિ સંપૂર્ણપણે સામાન્ય હતી. લોકો બજારોમાં ખરીદી કરતા હતા. તે જ સમયે, કેટલાક લોકો રાબેતા મુજબ મરીન ડ્રાઇવ પર સમુદ્રથી આવતી ઠંડી પવનની મજા લઇ રહ્યા હતા. પરંતુ જેમ જેમ મુંબઇ રાતના અંધકાર તરફ આગળ વધવા લાગ્યું તેમ તેમ મુંબઈના માર્ગો પર ચીસો વધુ તીવ્ર બનવા લાગી.
પાકિસ્તાનથી આવેલા જૈશ-એ-મોહમ્મદના 10 આતંકવાદીઓએ બોમ્બ બ્લાસ્ટ અને ગોળીબારથી મુંબઈને હલાવી દીધું હતું. આ આતંકવાદી હુમલાને 12 વર્ષ થયા છે, પરંતુ આ ભારતીય ઇતિહાસનો અંધકારમય દિવસ છે, જેને ઈચ્છા કરીને કોઈ ભૂલી શકે નહીં. આતંકી હુમલામાં 160 થી વધુ લોકો માર્યા ગયા હતા અને 300 થી વધુ લોકો ઘાયલ થયા હતા.
હુમલાની સંપૂર્ણ વાર્તા વાંચો
આતંકીઓ કરાંચી થઈને મુંબઇ આવ્યા હતા
આ હુમલો આ રીતે શરૂ થયો. આ આતંકવાદીઓ હુમલાના ત્રણ દિવસ પહેલા કરાચીથી બોટમાં મુંબઇ પ્રવેશ્યા હતા. તેઓ ભારતીય બોટ દ્વારા મુંબઇ પહોંચ્યા હતા. જે ભારતીય બોટ પર આ આતંકવાદીઓ સવાર હતા, તેઓએ તેને કબજે કરી અને તેમાં સવાર ચાર ભારતીયોને માર્યા ગયા. રાત્રિના આઠ વાગ્યાની આસપાસ હુમલાખોરો કોલાબા નજીક કફ પરેડની માછલી બજારમાં ઉતર્યા હતા. ત્યાંથી, તેઓ ચાર જૂથોમાં વહેંચાયેલા હતા અને ટેક્સીઓ લઈ તેમના માળ તરફ વળ્યા હતા.
માછીમારોને આતંકવાદી હોવાની શંકા છે
એવું કહેવામાં આવે છે કે કેટલાક માછીમારોએ તેઓને માછલી બજારમાં નીચે આવતાં જોતાં શંકા ગઈ હતી અને તેમણે આ અંગે પોલીસને પણ જાણ કરી હતી, પરંતુ વિસ્તારની પોલીસે આ તરફ કોઈ ખાસ ધ્યાન આપ્યું ન હતું અને તેઓ મોટા થયા પણ ન હતા જાણકાર અધિકારીઓ અથવા ગુપ્તચર દળો.
છત્રપતિ શિવાજી ટર્મિનલ પર ફાયરિંગમાં 52 લોકોનાં મોત
પોલીસને રાત્રે 9.30 વાગ્યે છત્રપતિ શિવાજી રેલ્વે ટર્મિનલ પર ફાયરિંગના સમાચાર મળ્યા. એવું કહેવામાં આવ્યું હતું કે અહીંના રેલ્વે સ્ટેશનના મુખ્ય હોલમાં બે હુમલાખોરોએ અંધાધૂંધ ફાયરિંગ કરી હતી. હુમલો કરનારાઓમાં એક મુહમ્મદ અજમલ કસાબ હતો, જેને હવે ફાંસી આપવામાં આવી છે. બંને હુમલાખોરોએ એકે 47 રાઇફલથી 15 મિનિટ ગોળીબાર કર્યો હતો, જેમાં 52 લોકો માર્યા ગયા હતા અને 100 થી વધુ લોકો ઘાયલ થયા હતા.
મુંબઈમાં ઘણા પ્રખ્યાત સ્થળોએ ફાયરિંગ
આતંકીઓની આ ગોળીબાર ફક્ત શિવાજી ટર્મિનલ સુધી મર્યાદિત ન હતો. દક્ષિણ મુંબઈમાં લિયોપોલ્ડ કાફે પણ એવી થોડી જગ્યાઓમાંથી એક હતું જે આતંકવાદી હુમલાનું લક્ષ્ય બની હતી. તે મુંબઇની એક પ્રખ્યાત રેસ્ટ .રન્ટમાંની એક છે, જેથી ત્યાં ગોળીબારમાં માર્યા ગયેલા 10 લોકોમાં ઘણા વિદેશી લોકો હતા, જ્યારે ઘણા ઘાયલ થયા હતા. લિઓપોલ્ડ કાફેની દિવાલોમાં ગોળીઓ ચડાવાઈ, જે 1871 થી મહેમાનોની સેવા કરી રહ્યો હતો, હુમલાના નિશાન બાકી.
બે ટેક્સીઓ ઉડાવી
રાત્રે સાડા દસ વાગ્યે બાતમી મળી હતી કે વિલે પાર્લે વિસ્તારમાં એક ટેક્સી ઉડાવી હતી જેમાં ડ્રાઈવર અને એક મુસાફરનું મોત નીપજ્યું હતું, તેથી પંદર-વીસ મિનિટ પહેલા બોરીબંદરથી એવો જ વિસ્ફોટ થયો હતો જેમાં એક ટેક્સી ડ્રાઇવર અને જેમાં બે મુસાફરોએ જીવ ગુમાવ્યો હતો. આ હુમલાઓમાં આશરે 15 લોકો ઘાયલ પણ થયા છે.
26/11 ના ત્રણ મોટા મોરચા
આતંકવાદી હુમલોની આ વાર્તા અહીં સમાપ્ત થઈ નથી. 26/11 ના ત્રણ મુખ્ય મોરચામાં મુંબઇની તાજ હોટલ, ઓબેરોય ટ્રાઇડન્ટ હોટલ અને નરીમાન હાઉસનો સમાવેશ થાય છે. જ્યારે હુમલો થયો ત્યારે તાજમાં 450 અને ઓબેરોય ખાતે 380 મહેમાનો હતા. ખાસ કરીને તાજ હોટલ બિલ્ડિંગમાંથી નીકળતો ધુમાડો, પાછળથી મુંબઇ પરના આ હુમલાની ઓળખ બની ગયો.
મીડિયાના લાઇવ કવરેજથી આતંકવાદીઓને મદદ મળી
હુમલાના બીજા દિવસે, 27 નવેમ્બરના રોજ, તાજ હોટલના તમામ બંધકોને મુક્ત કરાયા હોવાના અહેવાલ મળ્યા હતા, પરંતુ પાછળથી જાણ કરવામાં આવી હતી કે હુમલાખોરોએ ઘણા વિદેશીઓ સહિત કેટલાક લોકોને બંધક બનાવ્યા હતા. હુમલા દરમિયાન બંને હોટલને રેપિડ એક્શન ફોર્ડ (આરપીએફ), મરીન કમાન્ડોઝ અને નેશનલ સિક્યુરિટી ગાર્ડ (એનએસજી) કમાન્ડોએ ઘેરી લીધી હતી. મીડિયાના લાઇવ કવરેજથી આતંકવાદીઓને ઘણું મદદ મળી કારણ કે તેઓને ટીવી પર સુરક્ષા દળોની ક્રિયાઓ વિશે જાણકારી મળી રહી છે.
સુરક્ષા દળોની કાર્યવાહી ત્રણ દિવસ સુધી ચાલી હતી
સુરક્ષાદળો અને આતંકવાદીઓ વચ્ચે મુકાબલો ત્રણ દિવસ સુધી ચાલુ રહ્યો. આ સમય દરમિયાન, મુંબઇમાં બ્લાસ્ટ થયો હતો, આગ ફાટી નીકળી હતી, ગોળીઓ અને બંધકોની આશા તૂટી રહી હતી. ભારતના દોઢ અબજ લોકોની નજર જ નહીં પરંતુ વિશ્વની નજર તાજ, ઓબેરોય અને નરીમાન ગૃહ પર રહી.
આ હુમલો દરમિયાન તાજ પર ઘણા વિદેશી મહેમાનો હાજર હતા
જે દિવસે તાજ હોટલ ઉપર હુમલો થયો હતો, તે દિવસે આંતરરાષ્ટ્રીય વેપાર સંગઠનની સંસદીય સમિતિના ઘણા સભ્યો હોટલમાં રોકાયા હતા, જોકે તેમાંના કોઈપણને નુકસાન થયું ન હતું. જ્યારે હુમલો શરૂ થયો ત્યારે બ્રિટીશ સભ્ય સહજાદ કરીમ તાજ લોબીમાં હતા, ત્યારે જર્મન સાંસદ એરિકા માનને પોતાનો જીવ બચાવવા માટે છુપાવવું પડ્યું. ઓબેરોયમાં હાજર લોકોમાં ઘણા જાણીતા લોકો હતા. આમાં ભારતીય સાંસદ એન.એન. કૃષ્ણદાસ શામેલ છે, જે બ્રિટીશ ના જાણીતા ઉદ્યોગપતિ સર ગુલામ નૂન સાથે જમ્યા હતા.
હુમલાખોરોએ નરીમાન હાઉસને પણ કબજે કર્યો હતો
બંને હુમલાખોરોએ મુંબઇમાં યહુદીઓનું મુખ્ય કેન્દ્ર નરીમાન હાઉસ પણ કબજે કર્યું હતું. ઘણા લોકોને ત્યાં બંધક બનાવી લેવામાં આવ્યા હતા. ત્યારબાદ એનએસજી કમાન્ડોએ નરીમાન હાઉસ પર હુમલો કર્યો હતો અને કલાકોની લડત બાદ હુમલાખોરોનો સફાયો થઇ ગયો હતો પરંતુ એનએસજીનો એક કમાન્ડો પણ માર્યો ગયો હતો. હુમલાખોરોએ રબ્બી ગેવરિયલ હોલ્ટઝબર્ગ અને તેની છ મહિનાની સગર્ભા પત્ની રિવાકા હોલ્ટઝબર્ગ સહિત ઘણા લોકોની હત્યા કરી દીધી છે. સુરક્ષા દળોને ત્યાંથી કુલ છ બંધકકારોના મૃતદેહ મળી આવ્યા.
આ હુમલામાં 160 થી વધુ લોકોએ જીવ ગુમાવ્યો હતો
29 નવેમ્બરની સવાર સુધીમાં, 9 આક્રમક આતંકવાદીઓનો સફાયો થઈ ગયો હતો અને અજમલ કસાબના રૂપમાં હુમલો કરનાર પોલીસ કસ્ટડીમાં હતો. પરિસ્થિતિ સંપૂર્ણપણે નિયંત્રણમાં હતી પરંતુ 160 થી વધુ લોકોએ જીવ ગુમાવ્યો હતો.
